Maartjes Boekentip

Op mijn blog heb ik al vaak genoeg mijn liefde voor A Little Life gedeeld. Ik verlang nog steeds naar een nieuw boek dat mij zo meesleepte als Yanagihara’s tweede roman. Uiteraard hoopte ik bij het verschijnen van To Paradise (vertaald: Naar het paradijs), dat dit boek dat zou zijn. Wat mij enthousiast maakte om dit boek te gaan lezen, was allereerst het plot. Onze wereldgeschiedenis had op één punt net een andere afslag genomen: 19e-eeuws Amerika als utopische samenleving. En dan nog twee verhalen met New York als achtergrond, samen in één boek. Groots, heerlijk complex en uitdagend – een gedroomde opvolger van A Little Life. Ik keek ernaar uit. Nu voel je al van mijlenver een ‘maar’ aankomen: ik vond het niks. 

Het eerste deel heb ik doorgeworsteld. Ik stopte met lezen, ik was er wel klaar mee. Maar toch bleef het aan me knagen dat ik iets miste door het niet te lezen. Ik stapte over naar de Nederlandse editie, Naar het paradijs. Het tweede deel ging wat beter, maar mwah. Het ging eigenlijk helemaal niet over de jaren 1980 maar over een levensgeschiedenis op Hawaii. Ik vond de veranderde omgeving heel interessant, maar het verhaal vond ik nog steeds mwah. Dan het derde deel, ik wist eigenlijk niet of ik daar nog wel aan wilde beginnen. En toch maar door, omdat ik toch wel dacht dat juist dit verhaal enorm interessant zou zijn. 

Waar gaat het dan mis?

Het is voor mij zoeken naar de fout in dit boek. Yanagihara werkt de stijl piekfijn uit (ook al wordt het hierdoor nogal sentimenteel). Ze trekt heel precieze kaders om de werelden die zij schept (al wordt het hierdoor nogal uitleggerig). De karakters zijn menselijk, maar eigenlijk ook wel saai. De verhalen an sich zijn aansprekend, maar ook voorspelbaar. Yanagihara weet precies wat ze doet en trekt vastberaden een plan. Het voelde voor mij aan alsof ze per se een vuistdikke roman wilde schrijven. Over Amerika, mannen en hun relaties, hoe de geschiedenis en de toekomst een mensenleven bepaalt. Een cyclisch, in elkaar grijpend spektakel. Namen die overlappen. Telkens maar weer de vraag of het iets met elkaar te maken heeft. Er zal vast wel iets van de verhaallijnen in elkaar geschoven kunnen worden. Tot ik er geen zin meer ik had om het te ontwarren. Gelaagdheid is mooi, maar wat mij betreft was het te gekunsteld in dit boek.

Te veel of juist te weinig?

Het had wat mij betreft allemaal veel implicieter mogen blijven wat (en dus ook véél beknopter). Yanagihara heeft er een handje van alles te willen verklaren. Dat was bij A Little Life ook zo – Judes ziel moest en zou helemaal blootgelegd worden, de hele dynamiek met zijn vrienden grondig uitgezocht, elk detail verantwoord. Toen vond ik dat heel mooi en sterk gedaan, het overdadige van dat boek versterkte het verhaal enorm. Maar in Naar het paradijs zou minder juist krachtiger zijn geweest.

Onder andere Charlies karakter, uit deel 3, is te veel uitgewerkt. Zij functioneert niet goed in de maatschappij, ze vindt al het sociale heel ingewikkeld. Nu vond ik het eerst interessant dat het een gevolg kon zijn van opgroeien in een maatschappij waar mensen sterk afgezonderd leven. Een kille en kale wereld waar iedereen hunkert naar liefde, maar daar steeds minder goed tot in staat is. Maar uiteindelijk wordt het helemaal verklaard aan de hand van de ziekte. 

Nee, ik ben geen fan van Naar het paradijs. Maar ik heb er ook geen spijt van dat ik het gelezen heb. De personages grepen me niet. Nu hadden veel anderen dit natuurlijk juist bij A Little Life, door de extremen van dat boek, maar ik vond dit allemaal te flauwtjes. Te veel woorden voor wie de personages uiteindelijk waren, voor de werelden die het werden, voor de verhalen die verteld werden.

Naar het paradijs door Hanya Yanagihara | Vertaald door Inger Limburg & Lucie van Rooijen
Uitgeverij Nieuw Amsterdam | Januari 2022