Toen ik Wouter Cajot van boekhandel ’t Stad Leest in Antwerpen in de allerlaatste boekenuitzending van De Wereld Draait Door dit voorjaar zo enthousiast over dit boek hoorde praten, wist ik dat ik het ook moest lezen. Zeker toen Cajot bekende dat hij het nog beter vond dan A Little Life. Zodra het boek weer uit herdruk was – want blijkbaar dacht half Nederland hetzelfde hierover – nam ik het meteen mee bij de boekhandel. Het meer dan vuistdikke boek met Sherry Duvall op de voorkant lag een tijdje op mijn bureau voor ik eraan begon. Zat ik wel te wachten op wéér een dikke pil? En waar ging dit eigenlijk over? De titel zegt niets. Maar achteraf gezien blijkt het de perfecte samenvatting: Max, Mischa & het Tet-offensief.
Eindeloos lezen
Om eerlijk te zijn: ik heb weken over dit boek gedaan. Echt weken. Mede doordat ik deze periode weinig tijd of energie had om te lezen door mijn scriptie. Mede omdat ik het echt niet altijd een doorlezer vond. Zo rond pagina 400 stagneerde het verhaal een beetje en moest ik toch echt mijn doorzettingsvermogen aanspreken. Dagen, soms hele weken pakte ik het niet meer op. Tja, zo loopt de leestijd snel op. Maar in het hemelvaartsweekend las ik zo de laatste 500 pagina’s weg. En toen kwam ik wel tot deze conclusie: wat. een. boek!
Ik wil niet zeggen dat ik het per se beter vond dan mijn andere grote favoriet ‘A Little Life’. Het is een totaal ander boek, maar er is wel degelijk een gelijkenis te zien. Je krijgt namelijk echt een leven in het klein mee. Dan zijn het opeens ‘maar’ 1230 pagina’s. Max leeft echt voor de lezer; het is geen perfect personage, waardoor het een echt persoon is voor je. Er zijn precies genoeg andere personages in het verhaal aanwezig om je doen geloven dat je je in zijn sociale kring bevindt en deelgenoot bent van zijn leven. Dit boek is volledig, 100% de moeite waard. Echt waar.
Geschiedenisles
Ik wist niet veel van de Vietnamoorlog af. Op de middelbare school werd het vluchtig besproken zonder de diepgang van het probleem te laten zien. Het deed me dan ook niet veel in eerste instantie, de stukken van Owen de Vietnamveteraan. Ik vond ze lichtelijk saai en niet zo veelzeggend. Totdat hij ook tot leven werd gewekt en volledig onderdeel werd van Max’ leven. Dan valt het motief van de Vietnamoorlog als een laatste stukje in de puzzel. Een van de belangrijkste quotes uit het boek vind ik deze van Owen:
De geschiedenis werd altijd geschreven door de overwinnaars, Max. Achteraf. Maar tegenwoordig wordt die al van te voren geschreven, vanuit het perspectief van de overwinnaars. Als een treatment of een filmscenario. Ongeacht de afloop. Dat betekent niet dat de mensen dezelfde film zien. (p. 1019)
Kunst met hoofdletter K
En dan Mischa. God, wat zou ik graag naar haar tentoonstellingen gaan. Harstad gebruikt (fictieve) stukken uit een museumcatalogus van haar tentoonstelling en die zijn uitermate goed om een gevoel te krijgen voor de kunst die zij produceert, wat het betekent en hoe het eigenlijk is ingebed in het leven van Max. De reflectie van de status van Max’ en Mischa’s relatie die gereflecteerd wordt in kunst, maar ook de maakbaarheid van kunst. Gabe met zijn streven om kunstenaar-af te worden. De gedachte dat Mischa alleen maar succes heeft behaald door haar androgyne naam. Het klopt allemaal, Harstad heeft met dit boek zijn uiterste best gedaan om een ultiem micro-universum te schapen rondom één jongen, Max Hansen.
Let op: deze sectie bevat spoilers!
Een boek om bij te huilen
Ik had het dus echt niet altijd makkelijk met dit boek. Soms vroeg ik me oprecht af waar het in hemelsnaam heen zou gaan met dit verhaal. Wat het punt was van dit boek. Maar eigenlijk is dat er niet. Het punt is een leven vertellen, niet eens een buitengewoon bijzonder leven. Gewoon een jongen met ambities, een identiteitsprobleem en opmerkelijke vrienden.
En toen kwam pagina 1153. Ik smeet het boek letterlijk door de kamer bij het lezen over Mordecai’s dood. Enkele minuten daarvoor voelde ik nog opluchting dat het allemaal goed kwam met Mordecai, dat hij over zijn angsten en depressies heen kon stappen en eindelijk een daverende carrière begon. Maar het mocht niet zo zijn. Onverwacht werd dit een boek waarbij ik huilde, dat had ik in eerste instantie niet verwacht. Ik barste pas echt in tranen uit toen Stanley aan Max openbaarde wie het schilderij gekocht had. Mordecai had het gepland, hij had het allemaal bedacht en nam Max in bescherming tegen zichzelf: jij moet bij Mischa blijven.
Vriendschap voor alles
Mordecai vind ik het allerbeste aan dit boek. Hij geeft de juiste dynamiek aan het verhaal en zijn adoratie voor Max is het hele boek relevant. Zelfs als hij wat meer naar de achtergrond verdwijnt. Max (én de lezer) weet pas achteraf hoe belangrijk hij is. Mordecai brengt de verhoudingen tussen de personages aan het licht en zijn aandeel in het verhaal toont echte vriendschap. Het verhaal zit fantastisch goed in elkaar, óók met saaie stukken. Het maakt het levensecht, al is het soms voor de lezer niet altijd even plezierig om door een droog stuk heen te moeten lezen. Maar al met al, Harstad is een geweldige verteller.
Conclusie: lees. dit. boek. Zeker als je van kunst, geschiedenis, dikke boeken of A Little Life houdt. Maar ook als dat niet hoog in je interesselijstje staat, blijft het een aanrader. En ja, Johan Harstad is weer gewoon een witte man van een zekere leeftijd. Geeft dit boek aandacht aan iets anders dan witte cultuur? Nee. Is dit een eenzijdig, wit, westers verhaal? Absoluut. Maar doet het afbreuk aan hoe goed het is? Zeker niet. Wees je ervan bewust! Nu lees je een heel gaaf boek van een witte Noor, volgende week eens een meesterwerk van een zwarte, vrouwelijke schrijver (als ik een suggestie mag doen…)
2 reacties